همه چیز از تصاویر و فیلم‌هایی شروع شد که در شبکه‌های مجازی دست به دست می‌شد و دفن یک قربانی تب کریمه کنگو را در اصفهان نشان می‌داد. بعد از آن موجی از ترس ابتلا به این بیماری مهلک در بین مراوده‌های مردم شکل گرفت. ترسی که منجر به نشر شایعه از شیوع این بیماری در قم نیز شد که با واکنش سریع مسئولان دانشگاه علوم پزشکی مواجه شد.
به گزارش تابناک قم، راه‌های جلوگیری از ابتلا به این بیماری در شبکه‌های مجازی بارها بازدید خورد و در فاصله چند روز، بیماری تب کریمه کنگو که تاکنون به گوش بسیاری از مردم نخورده بود به یک باره موضوع بحث و گفت‌وگوی بسیاری از خانواده‌ها شد.
بیماری مشترک بین انسان و دام
همین مسأله انگیزه‌ای شد تا مدیرکل دامپزشکی استان قم از این بیماری و راهکارهای جلوگیری از آن به خبرنگاران بگوید.
به گفته «محمدمهدی رفیعی» بیماری تب کریمه کنگو بیماری مشترک بین انسان و دام است که در دام علائم مشخص و بارزی ندارد. عوارض این بیماری در دام ممکن است به تب خفیف در حد نیم درجه و بسیار گذرا نشان دهد و حتی همه شرایط عادی از جمله تولید و خوراک خود را خواهد داشت و علائم بالینی مشخصی ندارد اما در انسان می‌تواند علائم بالینی شدید ایجاد کند و موجب خونریزی و مرگ انسان شود.
سابقه این بیماری در ایران به قاچاق دام در 2 دهه گذشته بر می‌گردد. نخستین گزارشی که عامل انسانی این ویروس تأیید شد در سال 78 بود؛ وقتی به دلیل خشکسالی گسترده در ایران از پاکستان و افغانستان دام به کشور منتقل شد و به همراه آن، کنه فعال حامل این ویروس نیز به کشور ما آمد. این کنه در مراتع و دام‌ها منتقل شد.
3 راه انتقال بیماری
این بیماری مهلک از راه‌های مختلف از دام به انسان منتقل می‌شود. مدیرکل دامپزشکی قم 3 راه عمده انتقال این بیماری را برشمرد و گفت: یکی از راه‌های انتقال، گزش کنه عامل بیماری است. راه دوم از طریق خون فرد مبتلاست که عفونت بیمارستانی تلقی می‌شود و کسانی که در بیمارستان کار می‌کنند بیش از همه در خطر ابتلا به این بیماری هستند. راه سوم از طریق خون دام به انسان است که بیشتر افرادی که با دام و کشتار دام سرو کار دارند در معرض خطر هستند.
وی در نظر داشتن همه ملاحظه‌های ایمنی را راهی برای کنترل این بیماری دانست و افزود: از آن‌جایی که ویروس این بیماری در دام علائمی ایجاد نمی‌کند باید فرض را بر این بگذاریم که دامی که کشتار می‌شود ممکن است این بیماری را داشته باشد و همه اقدام‌های مراقبتی روی دام انجام شود.
به گفته رفیعی یکی از مهم‌ترین راه‌های انتقال بیماری کشتارهایی است که در خارج کشتارگاه انجام می‌شود. شکل دوم افرادی هستند که از گوشت‌های بدون مهر دامپزشکی استفاده می‌کنند و شکل سوم در صورتی است که افرادی که کشتار می‌کنند اقدام‌های مراقبتی را رعایت نکرده باشند.
انتقال خون فرد مبتلا و خون دام به انسان از جمله راه‌های ابتلا به این بیماری خطرناک است. مدیرکل دامپزشکی استان با اشاره به راه‌های انتقال خون دام به انسان گفت: ورود خون دام به چشم یا دهان سلاخ یا از طریق زخم دست از جمله راه‌هایی است که می‌تواند این بیماری منتقل شود، به همین منظور افرادی کشتار را انجام می‌دهند باید حتما چکمه، دستکش و عینک داشته باشند و بعد از کشتار هم خط کشتار باید کاملا پاک‌سازی شود.
به طور عمومی‌تر انتقال این بیماری از طریق گوشت برای عامه مردم می‌تواند خطرآفرین باشد. رفیعی با اشاره به جزئیات انتقال ویروس از طریق گوشت ذبح شده، افزود: بعد از این که خون از گوشت خارج شد و دام برای عرضه در بازار آماده شد، ویروس تب کریمه به مدت 24 ساعت در خود گوشت هم می‌ماند و می‌تواند انتقال پیدا کند.
وی با اشاره به شرایط ایمنی مورد نیاز در مورد استفاده گوشت اظهار کرد: به دلیل تغییرهایی که در جمود نعشی ایجاد می‌شود، ph گوشت بعد از 24 ساعت ماندن در فضای انجماد کاهش پیدا می‌کند و در گوشت گوسفند به 6/2 و در گوشت گوساله و گاو به 5/4 تا 5/8 می‌رسد و این کاهش ph موجب می‌شود ویروس از بین برود. در واقع بهترین راه مقابله با این بیماری این است که گوشت 24 ساعت در دمای یخچال بماند، کبد یا جگر گوسفند نیز باید 48 ساعت در دمای یخچال بماند، اما ویروس با پختن کاملا از بین می‌رود و گوشت پخته هیچ خطری نخواهد داشت.
رفیعی افزود: در حال حاضر کشتارگاه پرتو قم این امکان را دارد که گوشت به مدت 24 ساعت در حالت انجماد قرار گیرد و سپس به بازار عرضه شود. در کشتارگاه دام جاهد نیز این سیستم پیش‌بینی شده است، اما کشتارگاه شهرداری این ظرفیت را ندارد.
مدیرکل دامپزشکی استان به شهروندان قمی برای جلوگیری از ابتلا به این بیماری توصیه کرد گوشت را از قصابی دارای مجوز دامپزشکی بخرند.
وی گفت: باید مهر دامپزشکی و برچسب‌هایی که تاریخ کشتار در آن قید شده روی گوشت دیده شود که این نشان می‌دهد دام در کشتارگاه کشته شده و کشتار آن به صورت غیرمجاز نبوده است.
رفیعی افزود: اگر ضرورت پیدا کرد که گوشت را در 24 ساعت اول خرد کنند حتما از دستکش استفاده شود و از هر گونه خرید گوشت از فروشگاه‌های غیرمجاز خودداری شود.
مراقب گزش کنه باشید
آن طور که مدیرکل دامپزشکی استان گفت: یکی از راه‌های خطر انتقال بیماری تب کریمه کنگو گزش کنه‌هاست. از آن جایی که در تابستان سفر به روستاها بیشتر خواهد شد ممکن است مردم در معرض گزش کنه قرار بگیرند. در این صورت نباید کنه را با دست له کنند و باید حتما با پنبه الکل آن را جدا کنند.
برای جلوگیری از آلودگی دامداری‌ها به این کنه‌ها سم‌پاشی در دستور کار قرار دارد. رفیعی در این مورد تأکید کرد: دامداران روستایی باید دامداری‌های خود را در مدت‌های زمانی مشخص سم‌پاشی کنند. برای کمک به دامداران روستایی 2800 لیتر سم رایگان تهیه شده که در حال حاضر 1300 لیتر از این سم‌پاشی انجام شده است. روستاهای کهک، خلجستان، سلفچگان و مرکزی می‌توانند برای سم‌پاشی به بخشداری‌های خود مراجعه کنند.
تشخیص بیماری
تشخیص این بیماری با چالش‌های خاص خود همراه است. به گفته وی علائم اولیه بیماری شبیه آنفلوآنزا از جمله تب، سردرد و درد عضلات است که ممکن است پزشک را به اشتباه بیندازد. این دوره نهفته یا کما 2 تا 9 روز زمان می‌برد که بهتر است کسانی که سابقه تماس با کشتار یا گزش کنه را دارند حتما به پزشک اطلاع دهند که پزشک به تشخیص واقعی برسد. بعد از این علائم اولیه نیز مرحله خونریزی شروع می‌شود و از قسمت‌هایی از بدن از جمله منافذ پوستی، بینی، دهان و منافذ بدن خونریزی صورت می‌گیرد که سریع باید درمان شروع شود.
رفیعی با تأکید بر این که در 2 سال گذشته این بیماری در قم مشاهده نشده، هشدار داد: به دلیل این که بسیاری از دام‌های استان‌های دیگر در قم کشتار می‌شود حتما باید اقدام‌های حفاظتی در کشتارگاه‌ها لحاظ شود.
وی با بیان این که اقدام‌های حفاظتی انجام شده است، اظهار کرد: با کشتارگاه‌ها و صنف قصاب‌ها مکاتبه داشتیم و کلاس‌های آموزشی برگزار شده است. بنرهای اطلاع‌رسانی توزیع شده و مردم می‌توانند هر مورد گزارشی را به تلفن 1512 دامپزشکی اطلاع دهند.
مدیرکل دامپزشکی استان با بیان این که توجه به مسائل حفاظتی بیشتر از سال‌های گذشته لازم است، گفت: با توجه به تغییرهای جوی که در سال جدید داریم جمعیت کنه‌ها افزایش پیدا می‌کند که افزایش گزش و ویروس فعال را به دنبال خواهد داشت. به همین منظور باید اقدام‌های مراقبتی به صورت ویژه‌تر دنبال شود.
منبع: همشهری
