بدیهی است اگر روحانی فراموش نکند که لباس مقدس او، لباس سربازی امام زمان (عج) است، بنابراین فراموش نمی‌کند که وظیفه اصلی او هم در تبلیغ و تربیت عموم مردم است و بس. بر این اساس، استمرار تحصیلات در حوزه علمیه قم نمی‌تواند برای همه یا اکثر طلاب ارجمند، امری در رأس اهمیت تلقی شود.
به گزارش تابناک قم، تمرکز روحانیون در قم و در عین حال کمبود روحانی در شهرهای دیگر کشور، نکته‌ای است که بارها در بیان و اظهارات مراجع معظم تقلید و مدیران حوزه علمیه قم بیان شده است؛ نکته‌ای مهم که با تشبیه «تمرکز سربازان در یک شهر و فقدان سرباز در شهرهای دیگر»، نشان دهنده ضرورت چاره اندیشی در این زمینه است.
در این باره باید به این نکته اذعان کرد که اگر «بُنیه علمی و ملّا بودن»، یکی از ویژگی‌های قطعی یک روحانی موفق است، قطعا ویژگی دیگر روحانی موفق، «توانایی انتقال معلومات دینی و معنوی به مردم» خواهد بود که با توجه به نیاز و امکان بیشتر انتقال این علوم به مردم در شهرهایی غیر از قم، بدیهی است که روحانیون در غیر از قم می‌توانند موفق‌تر عمل کنند و آموخته‌های خود را به بهترین شکل مورد استفاده قرار دهند.
همچنین تمرکز حدود یکصد هزار نفری روحانیون در قم، با «نظم» نیز به عنوان شاخص و ملاک دیگر روحانی موفق و حوزه موفق، سازگاری ندارد. درعین حال، «انجام به موقع تکلیف» هم یکی دیگر از شاخص‌های روحانی موفق است که با حضور این عزیزان در شهرهای مختلف، بیشتر به تحقق نزدیک می‌شود.
نکته دیگر هم در این مسئله خلاصه می‌شود که مکان‌های جغرافیایی مختلف، قدرت طراحی و ابتکار افراد را برای به منصه ظهور گذاشتن توانمندی‌های خود افزایش می‌دهد. بنابراین روحانیانی که هجرت تبلیغی و علمی را در دستور کار خود قرار می‌دهند، بر این اساس می‌توانند قدرت طراحی بیشتر و دست بازتری برای عملی سازی آموخته‌های خود داشته باشند.
اما اکنون می‌توانیم برای غلبه بر مشکل تمرکز روحانیون در قم، راهکارهایی را ارائه دهیم که امید می‌رود مورد توجه روحانیون ارجمند و مدیران حوزه علمیه قم قرار گیرد:
1. رفع این مشکل در درجه اول به خود روحانیون ارجمند و اراده آنان بر می‌گردد. بدیهی است اگر روحانی فراموش نکند که لباس مقدس او، لباس سربازی امام زمان (عج) است، بنابراین فراموش نمی‌کند که وظیفه اصلی او هم در تبلیغ و تربیت عموم مردم است و بس. بر این اساس، استمرار تحصیلات در حوزه علمیه قم نمی‌تواند برای همه یا اکثر طلاب ارجمند، امری در رأس اهمیت تلقی شود؛ بلکه لازم است تا با توجه به کمبود مبلّغ و روحانی در سطح کشور، هم به مقداری از تحصیل واجب و ضروری و کاربردی بسنده شده و هم، «أهمّ بر مُهمّ»، یعنی «اهمیت تبلیغ بر مهم بودن تحصیل» ترجیح داده شود.
2 . شاید آنچه در این باره ضروری است اهمیت مشاوره‌های حین تحصیل برای طلاب ارجمند است تا وظایف اصلی خود را همیشه نصب العین خود قرار دهند و به دائم التحصیلی، گرفتار نشوند. البته ممکن است لازم باشد تا برخی از طلاب، مدت زمان بیشتری نسبت به سایرین، در تحصیل به سر برند، اما قطعا این نکته درباره تعداد محدودی از آنان قابل توجیه است و لازم است تا اکثریت آنان، به تبلیغ و تربیت عملی مردم همت گمارند.
3 . باید گفت در کنار اراده فردی و مشاوره‌های کاربردی، لازم است تا سیستم تحصیلی طلاب حوزه‌های علمیه هم نسبت به این مسئله هوشیار باشد و حتی در صورت لزوم، با حذف برخی حمایت‌ها مانند اختصاص حُجره یا مسکن، هشدار لازم مبنی بر ضرورت هجرت روحانیون به آنان داده شود.
4 . در عین حال لازم است تا سیستم اطلاعاتی و آماری طلاب حوزه‌های علمیه، سیستمی دقیق، تحلیلی و روزآمد باشد تا بر اساس دقیق‌ترین اطلاعات و آمار، هم طلاب محترم، هم استادان و هم مدیران حوزه‌های علمیه، به این اطلاعات کارآمد و تحلیلی دسترسی داشته باشند تا بتوانند با دید باز نسبت به اقدامات لازم برای تبلیغ عملی و یادآوری این وظیفه اصلی به خود، مبادرت کنند.
5. اخذ تعهد از طلاب در شروع تحصیل، اقدام مناسب دیگری برای اعزام به موقع آنان برای تبلیغ یا هجرت به موقع در این زمینه است. طبیعی است که این تعهد می‌تواند، دستاویزی شرعی و قانونی برای تبلیغ بیشتر و بهتر باشد.
6. اخیرا آیت الله ناصر مکارم شیرازی، در این باره به نکته مهمی اشاره فرموده است. این مرجع تقلید ضمن ضروری دانستن یادآوری آیه «نَفر» به روحانیون محترم و ضرورت بازگشت دانش آموخته‌ها به سوی قوم خود «... فلولا نفر من کلّ فرقه منهم طائفه لیتفقّهوا فی الدّین و لینذروا قومهم اذا رجعوا الیهم لعلّهم یحذرون؛ ... چرا از هر گروهی، دسته‌ای به سفر نروند تا دانش خویش را بیاموزند و چون بازگشتند، مردم خود را هشدار دهند، باشد که از زشت‌کاری حذر کنند – بخشی از آیه 122 سوره توبه -» اظهار کرد: «باید امتیازاتی برای اینگونه افراد قائل شد. اینجانب نه تنها شهریه آنها را قطع نمی‌کنم، بلکه دو برابر خواهم کرد و از بقیه مراجع محترم نیز بخواهید که آنها نیز چنین فرمایند.»
بدیهی است راهکار مطرح شده یعنی دو برابر شدن شهریه، می‌تواند راهکار مناسبی برای تشویق روحانیون به عدم تمرکز سکونت در قم است که همانگونه که آیت‌الله مکارم اظهار می‌دارد، می‌توان امیدوار بود که سایر مراجع معظم تقلید هم به این نکته عمل کنند تا گامی همه جانبه برای تمرکززدایی از سکونت روحانیون در قم و حضور آنها در جمع مردم سطح کشور و تبلیغ عملی شریعت و احکام و معارف اسلام برداشته شود.
البته نباید از نظر دور داشت که کم توقعی و ایثار، ویژگی مهمی دیگری در زی طلبگی حقیقی است؛ یعنی اگرچه نیازهای مالی زندگی روزمره طلاب و روحانیون باید از سوی دفاتر مراجع معظم تقلید و سیستم رسمی حوزه‌های علمیه، تامین شود؛ اما در عین حال خود طلاب هم ایثار و کم توقعی را به عنوان دو صفت بسیار مهم و پسندیده اسلامی مورد توجه قرار می‌دهند.
7 . مدیریت حوزه‌های علمیه مستقر در قم قطعا در این زمینه اشراف بیشتری دارد و حتی می‌تواند با تدارک پژوهش‌های کاربردی درباره «علل اصلی تمرکز روحانیون در قم» و تلاش برای رفع آنها، عملا راه را برای مهاجرت بیشتر روحانیون به شهرهای خود و یا سایر شهرهای کشور فراهم کند.
کوتاه سخن آنکه در این زمینه، اراده روحانیون از یک سو و تلاش و برنامه ریزی دفاتر مراجع معظم تقلید و مدیریت حوزه‌های علمیه از سوی دیگر می‌تواند این مشکل اساسی را حل کند تا ان شاء الله عموم مردم ایران، منطقه و جهان بتوانند از تبلیغ اسلام رحمانی و نشر آموزه‌های حقیقی اهل بیت (ع) و اسلام ناب، بهره‌مند شوند و خونی تازه در رگ‌ها به جریان افتد.
منبع: فارس
