ارتقاء دانش و فرهنگ محیط زیستی جوامع انسانی مخصوصا در استفاده اصولی و پایدار از منابع طبیعی یک سرزمین مستقیما در وضعیت درآمدی ساکنان آن مناطق در سطح خرد و رشد شاخص های توسعه اقتصادی کشور در سطح کلان تاثیر می گذارد.
در اکثر کشورهای جهان، به ویژه کشورهای در حال توسعه و کشورهای توسعه نیافته، پدیده نامطلوب فقر جزئی از قاعده زندگی و محیط متعارف حیات اکثر مردم است. یکی از اهداف اصلی برنامه های توسعه، در این کشورها، کاهش فقر است.
تا قبل از دهه ۱۹۷۰، رفاه مردم و توسعه اقتصادی بر حسب درآمد سرانه ارزیابی می شد. در این رویکرد، تعریف فقر محدودیت داشت. طی نیم قرن اخیر، به همان نسبت که در مفهوم توسعه تغییراتی ایجاد شده، معنی فقر نیز دگرگون شده است.
هسته اوليه فرهنگ، نيازهاي ابتدايي انسان براي ادامه زندگي است لذا توسعه از نگاه صرف اقتصادی به توسعه سیاسی، فرهنگی، انسانی، اجتماعی و محیط زیستی و نیز به کاهش فقر گرایش پیدا کرده و به همین نسبت، امروزه، مفهوم فقر دیگر با فقر درآمدی برابر نیست و از فقر فرهنگی، فقر انسانی و در دهه اخیر، از «فقر قابلیتی» سخن در میان است.
از دیدگاه قابلیت، فقر به هیچ وجه صرفاً به معنی نداشتن درآمد نیست؛ در این دیدگاه، فقر به مثابه محرومیت از قابلیت تعریف می شود و اساساً علت فقر فقدان قابلیت است و بدیهی است که باید راه حل آن را در رشد قابلیتهای انسانی جست، قابلیت هایی همچون برخورداری از سلامتی، سواد و بهداشت و استفاده صحیح از منابع سرزمین می توانند تواناییهای لازم را برای خروج از وضعیت فقر فراهم آورند.
امروزه اگر کشوری قابلیت بهره برداری پایدار از منابع طبیعی و سواد زیست محیطی را نداشته باشد، نیز فقیر است. بر این اساس، توجه به قابلیت افراد همچون سواد، آموزش و فرهنگ محیط زیستی، علاوه بر آنکه ابزاری برای بهبود برداشت پایدار از منابع طبیعی و بهروری و کسب درآمد پایدار جامعه را سبب می شود، به خودی خود برای فرد منشاء ارزش است و حفظ محیط زیست برای جامعه یک مزیت، افتخار و مایه لذت بردن از زندگی است.
عباس جعفری
دکتری برنامه ریزی و محیط زیست شهری
برای پیوستن به کانال رسمی تابناک قم در تلگرام میتوانید از لینک های زیر استفاده نمایید:
