آمارها می‌گویند 70 درصد سوهان قم در داخل استان به فروش می‌رسد و صادرات این محصول در بهترین حالت به 5 درصد کل تولید هم نرسیده است.
به گزارش تابناک قم، تصورش را بکنید، در یک اکسپوی بین‌المللی در کشور آلمان، تنور کوچکی برپا شده و دو مرد به پخت سوهان مشغول‌اند. بازدیدکنند‌گان برای چشیدن از این شیرینی قمی صف کشیده‌اند و شما متعجب می‌شوید که چطور این شیرینی ایرانی این همه برای مردمی کیلومترها آن طرف‌تر جذاب است.
مدت‌هاست دست‌اندرکاران صنعت سوهان در قم به این نتیجه رسیده‌اند که این شیرینی دوست‌داشتنی می‌تواند یکی از ظرفیت‌های صادرات قم باشد. آمارها می‌گویند 70 درصد سوهان قم در داخل استان به فروش می‌رسد و صادرات این محصول در بهترین حالت به 5 درصد کل تولید هم نرسیده است.
مشکلات تبادل مالی
عامل خوشه سوهان قم دلیل طولانی شدن کار صادرات این محموله را مشکلات تبادل مالی عنوان می‌کند و می‌گوید: مشتری خارجی آمادگی کامل داشت و تنها منتظر بود که یک شماره حساب از ما بگیرد. در نهایت توانستیم مشتری را قانع کنیم که بدون ال‌سی و ضمانت مراحل واریز انجام شود که همین موضوع موجب طولانی شدن روند شد.
«مصطفی قمی» می‌افزاید: مشتری یک شرکت تخصصی شیرینی و شکلات داشت و در چند کشور در حال فعالیت بود، می‌خواست واریز پول را اصولی انجام دهد که با رفت و آمدهایی که داشتیم سعی کردیم این مشکل را حل کنیم.
وی در مورد وجود مشکل تبادل مالی برای ارسال تمام محموله‌های صادراتی عنوان می‌کند: یکی از پیشنهادها این بود که بتوانیم یک شرکت در یکی از کشورهای ثبت کنیم تا مبادلات مالی از این طریق صورت بگیرد. پیشنهاد ما کشور عمان بود، چرا که امکان پیگیری ال‌سی از بانک‌های عمان برای ما مقدور است. برای به ثمر رسیدن این موضوع نیاز به حمایت دولت از کنسرسیوم صادراتی سوهان داریم.
افزایش ماندگاری سوهان
قمی در مورد مشکلات خاص صادرات سوهان بیان می‌کند: سوهان محصول خاصی است و طولانی شدن روند صادرات ممکن است موجب روغن دادن محصول شود. خرد نشدن و تاریخ انقضا و موضوعات دیگر از دیگر مشکلات صادرات سوهان هستند. موضوع روغن پس دادن را با هواپیمای یخچال‌دار و استفاده از انبارهای یخچال‌دار حل کردیم و سعی کردیم بسته‌بندی‌ها طوری باشد که سوهان در جا‌به‌جایی خرد نشود. همچنین به کمک شرکت شهرک‌ها پروژه مشترکی با یکی از دانشگاه‌ها شروع کردیم تا ماندگاری سوهان را افزایش دهیم.
عامل خوشه سوهان قم در مورد استقبال خوب کشورهای منطقه از این کالا اظهار می‌کند: یکی از معضلات ما این است که سوهان یک محصول ناشناخته است و نمی‌توانیم این محصول را تلفنی به مشتری معرفی کنیم. باید حتما در نمایشگاه‌ها حضور داشته باشیم که این مسأله هزینه بازاریابی را افزایش می‌دهد.
وی با بیان این که سوهان محصولی است که اگر روی آن کار کنیم در کشورهای منطقه و حتی کشورهای اروپایی بازار خوبی برای صادرات خواهد داشت تأکید می‌کند: در کشورهای اروپایی مانند آلمان و ایتالیا هم بازار بالقوه‌ای برای سوهان وجود دارد که ورود به این بازارهای جدید نیاز به حمایت دولت دارد. اگر حمایت دولت باشد در سال‌های آینده می‌توانیم سوهان را به عنوان یکی از کالاهای اصلی صادراتی استان معرفی کنیم.
اساسی‌ترین مشکل صادرکنندگان سوهان
«مجتبی مقامی» یکی از فعالان صنعت سوهان در قم و عضو کنسرسیوم صادراتی خوشه سوهان است که معتقد است ظرفیت تبدیل سوهان قم به یک کالای صادراتی بین‌المللی وجود دارد در صورتی که مشکلات این عرصه حل شود.
وی اساسی‌ترین مشکل در این زمینه را موانع مربوط به بازی کردن حساب‌های ال‌سی عنوان می‌کند و می‌گوید: ال‌سی پول و کالا را ضمانت می‌کند و صادرات بدون ال‌سی کار مشکلی است. به هر کشوری که برای صادرات وارد می‌شویم نخستین موضوعی که از آن صحبت می‌کنند یک حساب بین‌المللی و ال‌سی است. این موضوع موجب شده امنیت سرمایه ما در خطر باشد.
این فعال اقتصادی استان قم با بیان این که سوهان باید در دما و شرایط نگهداری مطلوبی جا‌به‌جا شود اظهار می‌کند: سوهان به دلیل ترکیباتی که دارد ممکن است در هوای گرم روغن بیندازد. فعالان خوشه سوهان در حال انجام آزمون‌هایی برای رسیدن به یک شرایط نگهداری بهتر این محصول هستند.
وی با اشاره به اهمیت شرکت در نمایشگاه‌های بین‌المللی برای معرفی سوهان بیان می‌کند: دولت می‌گوید نیمی از هزینه سفر را تأمین می‌کند اما در نهایت این نصف بیش از 30 درصد نیست و انجام سلسله‌مراتب آن طولانی است.
مقامی معتقد است ذائقه مردم حاشیه خلیج فارس شبیه ذائقه مردم ایران است و به نظر می‌رسد ظرفیت معرفی سوهان به این کشورها وجود داشته باشد.
وی در مورد اهمیت رعایت استانداردهای بهداشتی برای صادرات محصول سوهان تأکید می‌کند: در میان کشورهای منطقه، سازمان غذا و دارو کشورمان سخت‌گیرتر از کشورهای دیگر است و با ایجاد برخی محدودیت‌ها امکان صادرات سوهان غیر‌استاندارد را بسیار سخت می‌کند. این کشورها وقتی تأییدیه سازمان غذا و داروی ایران را می‌بینند، اعتماد نسبی به این موضوع دارند و البته برای صادر کردن محصول به کشورهای اروپایی باید توجه بیشتری به کیفیت داشته باشیم.
علاقه عراقی‌ها به سوهان
مقامی با اشاره به علاقه عراقی‌ها به سوهان و شکل‌گیری واحدهای تولید سوهان در این کشور اظهار می‌کند: نخستین اشتباه همین بود که وارد این کشور شده و آموزش تولید سوهان دادیم که همین موضوع بخشی از بازار صادراتی را از ما گرفت. مسأله دیگر صادرات سوهان بی‌کیفیت و بدترین نوع سوهان به عتبات عالیات بود. این موضوع موجب شده دیگر سوهان باکیفیت در این کشور چندان بازاری نداشته باشد و ذائقه مردم عراق به سوهان بی‌کیفیت و قیمت بسیار نازل عادت کرده است.
این فعال اقتصادی استان قم با بیان این که در دنیا در محصولات غذایی بسته‌بندی حرف اول را می‌زند، بیان می‌کند: در زمینه بسته‌بندی سوهان قم و در کشورمان 20 سال از دنیا عقب هستیم. در استان قم اگر بتوانیم سرمایه‌گذار جذب کنیم، ظرفیت تولید بهترین بسته‌بندی روز دنیا را داریم. البته سرمایه‌گذارانی هم در این عرصه فعالیت می‌کنند اما حمایت کافی از آن‌ها صورت نگرفته است.
وی با اشاره به تلاش یکی از صنعتگران برای وارد کردن دستگاه‌های مجهز تولید محصولات بسته‌بندی سوهان می‌افزاید: مالیات ورود چنین دستگاهی به کشور بسیار سنگین است و سرمایه‌گذاری که در این عرصه فعالیت کرده با مشکلات بزرگی مواجه شده است.
این در حالی است که شکل نگرفتن این صنعت در کشور موجب شده برخی فعالان عرصه سوهان از کشورهایی مانند آلمان بسته‌بندی وارد کرده و ارز از کشور خارج کنند. تعداد واحدهای فعال در عرصه سوهان در قم بین 600 تا 800 واحد ذکر می‌شود. به نظر می‌رسد اگر قرار باشد به توسعه صنعت سوهان فکر کنیم و از این راه برای اشتغال‌زایی در استان قم بهره بگیریم، ارتقای کیفیت تولید سوهان و توجه به بازارهای صادراتی یکی از ضرورت‌ها باشد.
ضرورت ماشینی شدن فرایند تولید
تولید سوهان یکی از مهم‌ترین مشخصه‌های قم به شمار می‌رود و صادرات این محصول به بازارهای جهانی نیازمند بهره‌گیری از تکنولوژی شده است. در دنیای جدید فرآیند تولید به ویژه ماشینی شدن پروسه بسته‌بندی می‌تواند عامل مهم در جذب مشتری بیشتر و حضور موثر در بازارهای منطقه‌ای و جهانی باشد.
در این شرایط به نظر می‌رسد که مسئولان اتحادیه و اصناف این محصول سنتی باید به این امر توجه بیشتری داشته باشند و ماشینی شدن تولید و بسته‌بندی را در برنامه اصلی خود قرار دهند، زیرا مشاهده تولید دستی یک محصول و بسته بندی سنتی آن می‌تواند برای برخی از مشتریان حساسیت‌آفرین باشد.
منبع: همشهری
