تئاتر خیابانی یکی از مؤثرترین راه انتشار یک اثر هنری و به دنبال آن یک تفکر انسانی در اجتماع است و شاخصه اصلی آن، قابلیت اجرا در کوچه و بازار و در میان مردم است. از تئاتر خیابانی میتوان به عنوان تئاتر اجتماعی یاد کرد که اعتراض به اوضاع موجود جامعه است که در قالب یک داستان در میان مردم به نمایش در میآید. این نوع تئاتر هر چه به صورت خلاقانهتر باشد و نگاه تیزبینانهتری به جامعه اطراف خود داشته باشد میتواند به تعریف و اهداف خود نزدیکتر شود.
آنچه در تئاتر خیابانی دارای اهمیت فراوان است، مضامین نمایشهاست که میتواند برگرفته از واقعیتها و مشکلات روزمره جامعه ما باشد و هرچه این مضامین موشکافانه،عمیق، ساده و عامیانه ابراز شود، برای مخاطب عام ملموستر خواهد بود. در نمایش خیابانی مخاطب دردها و حرفهایش را در آئینه نمایشها میبیند و آن را باور میکند، در این راستا خبرگزاری فارس در ارتباط با جایگاه تئاتر خیابانی و رویکرد آن با اصغر نوبخت رئیس انجمن هنرهای نمایشی استان قم به گفتوگو پرداخت.
تئاتر خیابانی چه نوع هنری است و چه رویکردی دارد؟
نوبخت: تئاتر خیابانی به عنوان هنری نمایشی و اصلاحگرا از دیرباز بیانگر دردها، رنجها، خوشیها و ناخوشیهای طبقات مختلف جوامع بشری بوده و هست که در این مسیر هنرمندان تئاتر خیابانی از گذشته تاکنون برای تلطیف روح خسته و آزرده از کار مردم کوچه و بازار با مدد گرفتن از گونههای مختلف نمایشی «سرگرمکننده»، «فرهنگی»، «اخلاقی» و «اجتماعی» تلاش بسیاری داشتند و برای اینکه تئاتر خیابانی بخواهد به این مهم برسد باید به صورت قطعی روی مضامینی دست بگذارد که ریشه در سنتها و فرهنگ عمیق جامعه دارد، بنابر این هنرمندان باید تلاش کنند تا این سنن و فرهنگ عمیق را در جامعه احیا کنند.
تئاتر خیابانی مضامین خود را از کجا میگیرد؟
نوبخت: تئاتر خیابانی از زندگی شهری و جامعه مضامین خود را میگیرد و مشکلات روزانهای که مردم با آن دست به گریبان هستند سرچشمه میگیرد. تئاتر خیابانی به عنوان هنری نمایشی و اصلاحگرا از دیرباز بیانگر دردها رنجها، خوشیها و ناخوشیهای طبقات و اقشار مختلف جوامع بشری بوده و در این مسیر هنرمندان تئاتر خیابانی از گذشته تا حال برای تلطیف روح خسته و آزرده از کار مردم کوچه و بازار با مدد گرفتن از گونههای مختلف نمایشی «سرگرمکننده»، «فرهنگی»، «خلاقی» و «اجتماعی» تلاش فراوانی کردند.
تئاتر خیابانی چگونه میتواند مخاطبان را به سمت خود جلب کند؟
نوبخت: مضمون این نوع نمایشها باید به گونهای باشد که بتواند با مخاطبان خود به صورت صادقانه ارتباط برقرار کنند تا کسانی که در هنر نمایش فعال هستند و بتوانند دغدغههای اجتماعی خود و همنوعانشان را به مخاطبان منتقل کنند.
چرا تئاتر خیابانی در مخاطبان تأثیر بیشتری دارد؟
نوبخت: تماشاگر و بازیگر در تئاتر خیابانی مفهوم و معنایی دیگر پیدا میکنند و به دلیل مضامین خاص اجتماعی که این نوع نمایشها دارد با کمک گرفتن از شیوههای خاص نمایشی که اغلب سینه به سینه منتقل شده است تمام موانع ارتباطی بین این دو گروه را از میان برمیدارد.
تئاتر خیابانی چه نوع نمایشی است و چه رویکردی را دنبال میکند؟
نوبخت: تئاتر خیابانی نوعی نمایش است که از متن اقشار مختلف اجتماع برخاسته و با توجه به انگیزههای بروز و ظهور آن، همواره کارکردهای مختلفی از جمله اصلاح رفتارهای اجتماعی داشته و خالقان و بازیگران این عرصه با زبان هنری خود بایدها و نبایدهای زندگی بشری را به فراخور فهم مردم کوچه و بازار بیان میکنند.
تفاوتهای تئاتر خیابانی با تئاتر صحنهای در چیست؟
نوبخت: در تئاتر خیابانی بازیگر به دور از تمام عناصر دست و پاگیر صحنهای در تلاش است تا مخاطب خود را نسبت به موضوعی خاص به هیجان و گاهی به تفکر و تعمق در آن مسئله وا دارد. در نمایش خیابانی نیازی به طراحی لباس، نور، چهره آرایی و طراحی صحنه نیست، بازیگر این گونه نمایشها بر اساس موضوعهای مورد نظر خود اقدام به اجرای نمایش در مکان و زمانی خاص میکند. در نمایشهایی خیابانی متن نمایش، کارگردانی و بازیگری به موازات هم و در همان مکان خاص اتفاق میافتد.
چرا تئاتر خیابانی در جامعه امروزی مظلوم واقع شده است؟
نوبخت: تئاتر خیابانی در حال حاضر در میان مردم ما جایگاهی ندارد و برای رسیدن به جایگاه واقعی آن در جامعه باید تبلیغات بسیاری صورت بگیرد تا هنرمندان و مردم به ضرورت تئاتر خیابانی در جامعه و تأثیر آن در ارتقای فرهنگ اجتماعی پی ببرند. اما متأسفانه مدیران هنری و هنرمندان به تئاتر خیابانی نگاهی جدی ندارند و آن را به عنوان یک هنر سطحی و درجه پایین مینگرند که این نوع نگاه در طولانیمدت، تبعات خطرناکی را به دنبال دارد.
برای معرفی تئاتر خیابانی و جایگاه آن در جامعه باید چه اقداماتی صورت بگیرد؟
نوبخت: برگزاری همایشهای تئاتر خیابانی، برگزاری نشستهای تخصصی در این زمینه و برنامهریزی برای اجراهای عمومی میتواند انگیزه خوبی به هنرمند تئاتر بدهد که با قدرت بیشتر در عرصه تئاتر خیابانی ظاهر شود. مدیران و هنرمندان همواره دو خط موازی هستند ولی اگر در یک نقطه به سرانجام برسند و ذائقه مخاطبان را در نظر بگیرند شاهد رشد و ارتقاء تئاتر خیابانی خواهیم بود.
چگونه میتوان مردم را با تئاتر آشتی داد؟
نوبخت: اجرای تئاتر خیابانی میتواند فرهنگ تئاتر دیدن را در جامعه رواج دهد و مردم تئاتر گریز را دوباره با سالنهای تئاتر آشتی دهد و به نوعی خود یک مبلغ ارزشمند برای هنر و هنرمندان تئاتر باشد، با توجه به اینکه تئاتر خیابانی میتواند به همراه لذت تماشای نمایش، ارزشهای اجتماعی و زیباشناسی تئاتر را با خود به میان تودههای مردم ببرد، میتواند نقش مؤثری در آشتی مردم با تئاتر داشته باشد. در این فرایند به جای اینکه مردم به طرف نمایش بیایند، تئاتر به سراغ مردم میرود و به توسعه این هنر و شناسانده شدن و پذیرفته شدن آن نزد مردم کمک میکند و این رغبت را میتواند در آنان به وجود آورد که به تئاتر نگاه مشتاقانهتری داشته باشند.