بازارکهنه قم این روزها و به ویژه بعد از یک طرفه شدن خیابان آذر، فقط یک بافت تاریخی نیست بلکه نقش یک معبر پرتردد را هم در ترافیک شهری بازی می‌کند.
به گزارش تابناک قم، واردشدن به بازارکهنه، شبیه واردشدن به یک دالان زمان است. این مارپیچ تاریخی از همان قدم اول دلت را می‌برد. چشم را که ببندی و باز کنی، گویی به 400 سال قبل سفر کرده‌ای. دوست داری بو بکشی این دیوارهای نم‌کشیده، درهای چوبی و آدم‌های قدیمی را.
هر کدام از حجره‌ها برای خودشان دنیایی دارند. دهلیز زیبایی که به فضایی دنج می‌رسد و نمونه حیرت‌انگیزی از معماری درون‌گرای گذشته است. دالان‌ها هرکدام به فضای باز پشت می‌رسند. فضایی که برف‌انداز نام دارد و در گذشته برف‌های سنگین را که از سقف پارو می‌کردند، به این فضا می‌ریختند. سقف گنبدی هرچند بر اثر بی‌مهری روزگار تکه‌تکه شده و گاهی به آسمان می‌رسد اما هنوز می‌تواند آهنگ زیبای صدای زنگ حرکت کاروان زمان را در گوش طنین‌انداز کند. حجره‌ها گاهی خالی و گاهی پر شده از چوب‌هایی که به شکل منبر و نردبان و... درآمده. گویا اینجا جایی است که برای صعود به آسمان باید از آن گذشت...
بازار کهنه برخی از زیباترین و ارزشمندترین مجموعه بناهای تاریخی را در خود جای داده که هر کدام برای خود کوله‌باری از خاطره به همراه دارد. آرامش‌بخشی و زیبایی این فضا هیچ کم از مکان‌های تاریخی معروف کشور که مردم گاهی برای دیدنشان پول زیادی خرج می‌کنند ندارد؛ اما وضعیت امروزه این اثر البته به گونه‌ای است که کمتر گردشگری رغبت می‌کند پا در آن بگذارد.
کافی است یک نیم‌روز سری به این بازار قدیمی شهر قم بزنی و قدری در میان فضای صمیمی‌اش قدم بزنی تا انرژی‌های 4 قرن زندگی مردم قم در این کوچه و بازار تو را جلب کند و ناگهان با عبور بی‌موقع یک موتوسیکلت و از جا پریدن ناگهانی، از دل همه آن رؤیاهای شیرین به واقعیت‌های تلخ زندگی شهرنشینی امروز پرتاب شوی.
بازارکهنه قم این روزها و به ویژه بعد از یک طرفه شدن خیابان آذر، فقط یک بافت تاریخی نیست بلکه نقش یک معبر پرتردد را هم در ترافیک شهری بازی می‌کند.
بسیاری از کسانی که می‌خواهند طرح‌های ترافیکی شهرداری را دور بزنند یا خود را از چنگال ترافیک‌های سنگین نجات دهند، این مسیر تاریخی را برای عبور و مرور انتخاب می‌کنند. علاوه بر عبور خودروها، تردد موتوسیکلت‌ها هم این گل را به سبزه آراسته کرده و با 92 دسی‌بل آلودگی صوتی و آلودگی هوایی حتی جالب توجه‌تر از خودروها، شلاق خود را هر روز بر سر و صورت اندک اندوخته‌های هویتی شهر قم می‌زند.
ترددهای غیراصولی
این که چرا یک محور میراثی خلاف ضوابط باید مسیر رفت‌وآمد خودروها و موتوسیکلت‌ها باشد، سؤالی است که باید مسئولان شهر و میراث فرهنگی پاسخ دهند.
معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم غیراصولی بودن عبور و مرور خودرو و موتوسیکلت در بازار کهنه قم را تأیید می‌کند و می‌گوید تاکنون هر کاری در توانش بوده برای توقف این روند انجام داده است.
«عمار کاووسی» با اشاره به این‌که شورای ترافیک با وجود پیگیری‌های فراوان به مسدود بودن محور بازار کهنه راضی نشده است، می‌افزاید: در کنار مسجد صابونی‌ها گذری هست که افرادی در آن سکونت دارند و اعضای شورای ترافیک می‌گویند اگر آتش‌سوزی یا اتفاقی در این گذر رخ دهد نیروهای آتش‌نشانی و اورژانس باید بتوانند خودشان را به این خانه‌ها برسانند.
معاون میراث فرهنگی اداره‌کل میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان قم اظهار می‌کند: این موضوع هم چاره دارد. اگر ورودی محور را زنجیر کنیم و کلید را به معتمدان بازار بسپاریم می‌توانند در مواقع اضطرار راه را برای نیروهای امدادی باز کنند.
وی ادامه می‌دهد: می‌شود یک پلاک را در آن گذر تملک کرد تا مسیر جدیدی برای آمد و شد مردم باز شود و همه این‌ها راه‌هایی است که می‌تواند به حفظ این اثر ارزشمند تاریخی منجر شود.
به گفته کاووسی، رفت‌وآمد خودروها و موتوسیکلت‌ها تا همین امروز هم ضررهای زیادی به بازار تاریخی شهر قم زده است. خودروهایی که بلند هستند، به سقف آسیب می‌رسانند و موتوسیکلت‌ها و خودروها هنگام عبور لرزشی ایجاد می‌کنند که برای بنا مضر است. همچنین دودی که تولید می‌شود به تسریع در تخریب بازار کمک می‌کند.
بازار کهنه نیاز به مرمت دارد
کاووسی می‌گوید: میراث فرهنگی در نظر دارد کاربری بنا را به صورتی تغییر دهد که کمتر آسیب ببیند. تبدیل این بازار به بازارچه صنایع دستی کاری است که هم از این اثر حفاظت می‌کند و هم موجب جذب گردشگران داخلی و خارجی می‌شود؛ اما جذب و حضور همین گردشگران هم وابسته به حل مشکل رفت‌وآمد وقت و بی‌وقت خودروها و موتوسیکلت‌هاست در غیر این صورت نمی‌توان توقع داشت گردشگران به چنین فضایی دلخوش کنند و برای آن وقت بگذارند.
به گفته کاووسی بازار کهنه نیاز به مرمت هم دارد. مرمتی که بودجه آن را دولت باید تأمین کند و اگر همه این اتفاق‌ها در کنار هم دیده شود، بازار کهنه به وضعیت ایده‌آلش می‌رسد.
راسته بازار، حجره‌ها، سردر مدرسه رضوی، مسجد صابونی‌ها، سرای ملاحسین، آب انبار و... بسیاری از بناهای این بازار به صورت تک‌تک و کل بافت به صورت کلی واجد ارزش تاریخی و جزوی از میراث ملی است و ضربه زدن به این آثار هم خلاف قانون است و هم خلاف مصالح مردم قم. در این میان مصالح ساکنان بافت قدیمی اطراف بازار را هم می‌توان با تمهیداتی تأمین کرد و نباید برای بهانه‌های کوچک، کارهای بزرگ را به تعویق انداخت.
پیگیری ممنوعیت عبور وسایل نقلیه در بازار کهنه
با این همه سرپرست اداره‌کل حمل و نقل و ترافیک شهرداری قم می‌گوید: شهرداری ممنوعیت عبور و مرور وسایل نقلیه از بازار کهنه را پیگیری می‌کند.
به گفته «سیدامیرعباس صفوی»، این موضوع باید در شورای ترافیک استان تصویب شود تا به مرحله اجرا برسد.
وی می‌افزاید: ممنوعیت عبور و مرور از بازار کهنه تصمیمی است که در کمیته فنی شورای ترافیک استان گرفته شده و در صورت تصویب در شورای ترافیک ابتدا به صورت آزمایشی در این محور اجرا خواهد شد و در صورت نتیجه‌گیری مطلوب، بازار کهنه هم مانند گذرخان کف‌سازی و به مسیری پیاده‌رو تبدیل می‌شود.
صفوی اظهار می‌کند: با یک طرفه شدن خیابان آذر و چهارمردان تردد از بازار کهنه بیشتر شده که با هماهنگی پلیس راهور محدودیت‌هایی در این منطقه ایجاد شده است؛ اما ترددها به‌اندازه‌ای افزایش یافته که مشکلات بسیاری را برای کسبه و شهروندان به وجود آورده است.
به نظر می‌رسد حفظ آسایش مردمی که در این مناطق کسب و کار و زندگی می‌کنند و حفظ میراث ارزشمند دوران صفوی، نیاز به یک تصمیم شورای ترافیک استان دارد و اگر این تصمیم شکل نگیرد، معلوم نیست چه بلاهایی بر سر این بافت ارزشمند تاریخی شهر قم خواهد آمد.
منبع: همشهری
