در گردهمایی فعالان رسانه عنوان شد:
متأسفانه به جای رسانه های جمعی به فضای مجازی رفته ایم و تنها برای آن هزینه می کنیم در حالی که کشورهای دیگر از آن درآمد زایی می کنند. ضعف دانش انسانی از حوزه رسانه، نشناختن موقعیت ساختاری رسانه در جهان امروز و عدم شناخت ضرورت های کارکرد رسانه از عوامل مؤثر در بهره نبردن حوزه علمیه از رسانه است.
به گزارش تابناک قم، گردهمایی انجمن سواد رسانه طلاب کشور به همت مرکز فرهنگی هنری دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم با حضور فعالان رسانه ای در دهکده وسف برگزار شد.
حوزه باید دارای مکتب نظری در زمینه رسانه باشد
حجت الاسلام و المسلمین دکتر پارسانیا عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی در این نشست، خواستار توجه به بخش محتوایی فضای مجازی و رسانه ای شد و گفت: اکنون به شدت با یک موضع فناورانه به رسانه نگاه می کنیم.
وی افزود: حتی امکانات ارتباطی و سهولت دسترسی به اطلاعات در ایران نسبت به برخی از کشورهای غربی بهتر است، چون برنامه ریزی نکرده ایم.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی از طلاب خواست تا کتاب ها و متون خود را به فضای مجازی منتقل کنند تا در بحث محتوا مقداری مشکلات حل شود و اظهار کرد: متأسفانه گرفتار روزمرگی شده ایم و این فرصت تفکر را گرفته است.
وی اضافه کرد: در گذشته بیشتر به بحث تکنولوژی فضای مجازی توجه شده است در حالی که در این زمینه باید بازبینی صورت گیرد. همچنین بیشتر مدیران ما به مسأله در قالب فناورانه نگاه می کنند و با محتوا آشنایت کمی دارند.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر پارسانیا با تأکید بر این که به لحاظ خصلت نظری نیز مشکل داریم، اظهار داشت: در دنیای امروز رسانه محتوای فرهنگ، ارتباطات، علم، فلسفه، مذهب، دین و... را شکل می دهد.
وی همچنین خواستار استفاده از ظرفیت حوزه در عرصه فضای رسانه ای و مجازی شد و تأکید کرد: مسأله رسانه را باید اصحاب رسانه خودشان حل کنند و افراد حوزه های دیگر نمی توانند این کار را بکنند. باید در این زمینه مقالات و کتاب های مختلفی نگاشته شود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین داشتن دقت های عمیق نظری را مهم دانست که نباید از آنها غفلت کرد و بیان کرد: امروز ارتباطات و رسانه یکی از مسائل مهم جهان است و کشور ما نیز خارج از این مسأله نیست و در پرداختن به این مسأله باید موضوع نظری خود را مشخص کنیم.
وی همچنین اضافه کرد: حوزه نیز باید یک مکتب نظری که به این مسأله می پردازد را به رسمیت بشناسد و برای آن ها مرجعیت قائل شود.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر پارسانیا با بیان این که اکنون فضای مجازی به فضای حقیقی تبدیل شده است، گفت: امروز همه چیز به دامن رسانه افتاده است.
وی ادامه داد: امروز حیات ما در فضای رسانه است و اصحاب رسانه در حال شکل دادن فرهنگ هستند ولی هیچ فردی نیست که بگوید حقیقت چیست. حتی برخی از تئوری پردازان غربی، رسانه را عامل حقیقت بیان می کنند. رسانه به اقتضائات خود در حال ساخت فرهنگ است و همه چیز را نابود می کند.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی، ارائه مباحث نظری در زمینه رسانه و فضای مجازی را وظیفه حوزه دانست و عنوان کرد: اگر قم اقدام نکند و وارد این معرکه نشود جای دیگری وجود ندارد. حوزه باید بحث های نظری و معرفتی را حل کند.
وی خاطرنشان ساخت: دانستن چگونگی تعامل بسیار مهم است. البته در زمینه نیروی انسانی که در بخش محتوا فعالیت کند مشکل داریم.
این استاد حوزه و دانشگاه خواستار توجه به گذشته تاریخی شد، چون آن را همراه با تفکر و اندیشه می داند و گفت: باید به گذشته خودمان به عنوان تاریخ اندیشه نگاه می کردیم ولی به آن توجه نکردیم و وارد رسانه شدیم.
حجت الاسلام و المسلمین دکتر پارسانیا فواید توجه به گذشته تاریخی را نیز این گونه توضیح داد: در گذشته به لحاظ معرفتی اجازه ندادیم که رسانه و ارتباطات در عرصه فرهنگ جای هسته های عمیق وجودی ما را تصرف کنند. اجازه ندادیم که رسانه بالا قرار گیرد و همه در قالب آن شکل بگیرند و حقیقت کاملاً دفاع شد.
وی شکل گیری حقیقت را در خلوت و رفتن به فطرت عنوان کرد و گفت: البته در گذشته کتاب های خطابه، جدل و منطق داشتیم ولی فرهنگ ایجاد نمی کرد. حقیقت در فهمیدن است نه ساختن. حقیقت ساختنی نیست ولی فرهنگ، تاریخ و... ساختنی است.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی همچنین موضوع قطع ارتباط حوزه با دانش تاریخ گذشته را مورد بررسی قرار داد.
ابتذال فرهنگی از عوامل افزایش رسانه ها در ایران است
دکتر ابراهیم فیاض، عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نیز، مدل امروزی که جامعه به سوی آن حرکت می کند را مدل فروپاشی دانست و گفت: امروز نیز مانند پس از مشروطه که متوجه فروپاشی نشدیم و بازی مشروطه را خوردیم به گونه ای که حوزه نجف در عرفان عمیق فرو رفت، گرفتار فروپاشی شده ایم.
این استاد دانشگاه از آیت الله اعرافی مدیر حوزه های علمیه خواستار ایجاد مرکز مطالعات حوزه درباره تاریخ حوزه شد و تأکید کرد: اکنون نیز گرفتار غفلت تاریخی هستیم.
وی عنوان کرد: البته مواد خام معرفت شناسی را داریم ولی روش شناسی نداریم که بزرگترین مشکل حوزه نیز همین موضوع است. ولی چرا در روش شناسی مشکل داریم و گرفتار عقیم شدن حوزه شده ایم؟ چرا در یک دوره مباحثی را مطرح می کنیم و در دوره دیگر بیان نمی کنیم.
دکتر فیاض خاطرنشان کرد: اکنون فروپاشی جمهوری اسلامی ایران آغاز شده است. فروپاشی نیز مانند دومینو است که به هر میزان جلوتر رویم سرعت آن بالا می رود. دلیل فروپاشی نیز خودمان هستیم. جریان پیشرفت، جامعه ما را به سمت فروپاشی می برد. چون زمانی که ساختار انسانی، فرهنگ، ارتباطات و علوم انسانی نتواند با علوم فنی جلو رود گرفتار فروپاشی می شویم. یعنی پیشرفت فنی فرد را نابود می کند. شوروی نیز چون علوم انسانی نداشت گرفتار فروپاشی شد.
وی اضافه کرد: علوم انسانی نیز چیزی غیر بومی و غیر دینی نیست. ولی عده ای روشنفکر بی خرد مطالب دیگری بیان می کنند و متأسفانه به سبب ملاحظه کاری، جمهوری اسلامی نیز از آن ها حمایت می کند. حتی آن ها را به عنوان برند مطرح می کند و برایشان پول هزینه می کند. نباید اکنون افتخار برخی از روحانیان ما این باشد که با فلان اندیشمند غربی عکس یادگاری بگیرد.
استاد دانشگاه تهران دلیل اصلی گرفتار شدن حوزه و دانشگاه را بیراه رفتن آن ها دانست و یادآور شد: باید اکنون که در دوران فروپاشی قرار داریم، سهمیه خود را از علوم انسانی پیدا کنیم.
دکتر فیاض، با بیان این که فرهنگ از دین پیشی گرفته است، ارتباطات را نیز در حال حاکم شدن بر فرهنگ دانست و تأکید کرد: دین به صورت ساختاری در حال کنار رفتن است و حتی اکنون بیش از این که نیاز به فرهنگ داشته باشیم فرهنگ تولید می کنیم.
وی تصریح کرد: کار به جایی رسیده که اکنون از غربی ها دموکرات تر شده ایم. کجای دنیا در دانشگاه رسانه های دیجیتال دارد؟ چرا به این میزان به فضای مجازی تاکید داریم؟ این فضایی که موهونی است. دانشگاه های ما به وسیله اینترنت در حال نابود شدن است. چون اساتید از صبح تا شب در دانشگاه ها داخل اینترنت بوده و تنها سرچ مطلب می کنند.
عضو هیأت علمی دانشگاه تهران نتیجه بسط رسانه ای به سبب اقتصاد نفتی را فروپاشی عنوان کرد و گفت: اکنون دین را می خواهند با اینترنت تبلیغ کنند.
وی ادامه داد: متأسفانه در ایران ارتباطات انسانی نابود شده و کسی امر به معروف و نهی از منکر نمی کند به همین دلیل جمهوری اسلامی ایران سکولارترین جامعه در جهان شده است و به همین دلیل مردم نسبت به مسائل مبتذل موضع گیری می کنند.
دکتر فیاض، ابتذال فرهنگی را یکی دیگر از عوامل افزایش رسانه دانست و تصریح کرد: متأسفانه به جای رسانه های جمعی به فضای مجازی رفته ایم و تنها برای آن هزینه می کنیم در حالی که کشورهای دیگر از آن درآمد زایی می کنند. فضای مجازی ابتدای ترین و مبتذل ترین رسانه است ولی در ایران اگر فردی از آن استفاده نکند متهم به عقب ماندگی می شود.
وی اضافه کرد: باید به دنبال تعادل رسانه باشم. امروز کودکان ما بیش از اندازه از فضای مجازی استفاده می کنند و در این زمینه پیش فعال شده اند که این موضوع در آینده سبب افسردگی آن ها می شود. البته درباره این موضوعات تنها بحث می کنیم ولی فکر نمی کنیم.
این استاد دانشگاه با تکرار این موضوع که فروپاشی به ویژه فروپاشی دینی موضوع بسیار جدی و مهمی است، گفت: این فروپاشی به صورت نرم خواهد بود و حتی عده ای از جامعه دینی به سمت بی دینی می رود.
دکتر فیاض راهکارهای گرفتار نشدن به فروپاشی را این گونه توضیح داد: باید زندگی را مقدم بر فرهنگ، فرهنگ را مقدم بر ارتباطات و ارتباطات را مقدم بر رسانه کنیم.
گرفتار غرب زدگی مزمن شده ایم
حجت الاسلام خان محمدی، عضو هیأت علمی دانشگاه باقر العلوم(ع) نیز با تأکید بر این که گرفتار غرب زدگی مزمن شده ایم، عنوان کرد: گویی مدل اسلامی را اجرا نکردیم تا بدانیم جواب می دهد یا خیر!.
وی ادامه داد: در حوزه فرهنگ تعارف داریم. برای نمونه صدا و سیما افراد بی حجابی را در ایام انتخابات، راهپیمایی 22 بهمن و محرم پخش کرده و مشکل با این موضوع ندارد تا بگوید که این ها جذب شده های انقلاب هستند ولی در دوران های دیگر چنین کاری نمی کند.
این استاد حوزه و دانشگاه با یادآوری این موضوع که در حوزه اقتصاد نیز تعارف می کنیم، تأکید کرد: اقتصاد اسلامی را بیان می کنیم ولی عمل نمی کنیم. بانک های ما ربوی تر از بانک های جهان است ولی تعارف می کنیم و می گوییم اگر آن گونه معامله شود درست است در حالی که ربا است.
وی بیان کرد: حتی مقالاتی که تألیف می کنیم اگر رفرنس مقالات یا کتاب های غربی را نداشته باشد کسی قبول نمی کند.
حجت الاسلام خان محمدی اظهار داشت: در حوزه، اسلام اصیل را بیان می کنیم ولی خودمان مداح محوری را ترویج می کنیم. متأسفانه در تمام مسائل تعارف می کنیم.
وی افزود: در حوزه سیاست بحث جمهوریت و ولایت را بیان می کنند ولی به بحث انتخابات که می رسیم بر روی آن مانور می دهیم تا بگوییم ما از غربی ها نیز دموکراسی تر هستیم.
عضو هیأت علمی دانشگاه باقرالعلوم(ع) قم مشکل اصلی را عدم اعتماد و دلسوزی مسؤولان دانست و خاطرنشان کرد: اگر عده قلیلی سخنان خود را از سردلسوزی بگویند ممکن است کارها درست شود. ولی گویی همه به دنبال رأی هستیم.
دلیل بی توجهی حوزه به عرصه رسانه
در ادامه دکتر شرف الدین، عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) حوزه را در عرصه رسانه کم کار معرفی کرد و گفت: هنوز جایگاه رسانه برای حوزه مشخص نشده و به همین دلیل برای آن مأموریتی تعریف نکرده است.
وی همچنین پیشنهاد ایجاد معاونت فعالی در حوزه رسانه در حوزه علمیه را بیان کرد و خاطرنشان کرد: در حوزه به یک مرکزیت رسمی نیاز داریم که جریان رسانه را در کشور و جهان بررسی کند.
دکتر شرف الدین یکی از مشکلات حوزه را عدم شناخت دقیقی از حوزه رسانه دانست و خاطرنشان کرد: اگر معاونت رسانه در حوزه باشد طلاع رسانی دقیقی به حوزویان صورت خواهد گرفت.
وی ادامه داد: مسؤولیت حوزه تنها نباید تبلیغ باشد بلکه باید در قبال بشریت، انسانیت و فرهنگ بشریت احساس مسؤولیت کند.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) با بیان این که صحنه رسانه باید بسیار مورد توجه علما قرار گیرد، اضافه کرد: طلابی که با مباحث تئوری و عملی رسانه آشنا هستند باید این حساسیت را ایجاد کنند. کلیسا نیز از رسانه استفاده کرد و البته جدی ترین نقدها را نیز بر رسانه داشت ولی از آن بهره کافی را برد.
وی همچنین با انتقاد از عدم ارتباط سازمان یافته میان مجموعه های مختلف حوزه و مشخص نبودن مأموریت دقیق آن ها، خاطرنشان کرد: برای جشنواره فیلم فجر سالانه خارجی ها دعوت می شوند ولی از حوزه فردی به صورت رسمی دعوت نمی شود چون حوزه جایگاه خود را تشخیص نداده و پیگیر این امور نیست.
دکتر شرف الدین، ضعف دانش انسانی از حوزه رسانه، نشناختن موقعیت ساختاری رسانه در جهان امروز و عدم شناخت با ضرورت های کارکرده ای رسانه را از دیگر عوامل مؤثر در بهره نبردن حوزه علمیه از رسانه دانست و تصریح کرد: متأسفانه نسبت به موقعیت ساختاری و ارزشی رسانه توجه نداریم.
وی همچنین از رسانه به عنوان یکی از مؤولفه های قدرت نرم نام برد و بیان داشت: امروزه رسانه یکی از ابزارهای قدرت شده است و چرا ما از این ابزار قدرت برای ترویج معارف دین بهره نبریم؟ به سبب عدم شناخت جایگاه رسانه نتوانستیم از آن به عنوان یک مؤولفه قدرت استفاده کنیم.
عضو هیأت علمی مؤسسه امام خمینی(ره) نقش رسانه ها در تولید و انتقال فرهنگ، جوسازی، تبلیغات و زیررو کردن واقعیت ها را محوری و کلیدی برشمرد و اظهار داشت: هیچ جریان، نظام و تفکری بدون بهره گیری از رسانه نمی تواند رسالت خود را پیش ببرد.
وی افزود: رسانه ها جهان را به یک واقعیت شبکه ای تبدیل کرده اند. شبکه ای شدن جهان یکی از آثار رسانه است. نوع تعامل و جهان بینی ما را تغییر داده اند. اکنون با پدیده های جماعت های فضای هستیم. رسانه مرزها را در نوردیده است و ما در این زمینه بسیار ضعیف عمل کرده ایم.
این استاد حوزه و دانشگاه ضمن اظهار خشنودی از پیشرفت رسانه ای حوزه نسبت به سال های گذشته، بحث عدم استفاده حرفه ای از رسانه را مورد توجه قرار داد و خاطرنشان ساخت: تعداد زیادی وبلاگ داریم ولی چون حرفه ای نیستند نمی توانند مخاطب جذب کنند. تولید محتوا بر اساس ذائقه ندارند.
وی گفت: البته حوزه نمی تواند در تمام ابعاد رسانه وارد شود ولی برای ورود به آن باید جریانات را بشناسد و جایگاه خود را تشخیص دهد. طلاب باید در خط تولید قرار گیرند و جزو عوامل تولید باشند ولی متأسفانه به سبب ضعف بنیه، پیشنیه تاریخی ضعیف ایجاد شده توسط عده ای از طلاب و برخی مسائل سیاسی در این زمینه وارد نمی شوند.
دکتر شرف الدین همچنین با تأکید بر استفاده از ظرفیت های پنهان و حاشیه رانده حوزه، اظهار کرد: باید در حوزه به خودباوری برسیم و اگر به خود باوری برسیم دانش نظری کافی وجود دارد. البته نباید مانند برخی از طلاب که در این عرصه وارد شده و هویت طلبگی خود را از دست داده اند عمل کنیم.
وی ادامه داد: باید به موقعیت و قابلیت ها توجه کنیم و اگر همفکری کنیم می توانیم در حوزه جریان داشته باشیم.
منبع: تابناک
