ولنگاری فرهنگی و پیامدهای مخرب آن در جامعه

فرهنگ شکل‌دهنده ذهن و رفتار عمومی جامعه و حتی حرکت جامعه است، اندیشیدن و تصمیم‌گیری جامعه بر اساس فرهنگی است که بر ذهن آحاد آن جامعه حاکم است، مردم در خانواده، ازدواج، کسب‌وکار، لباس پوشیدن و حرف زدن با تعامل اجتماعی‌شان درواقع با یک فرهنگ حرکت می‌کنند.

هدف «کنترل ذهن» و به‌بیان‌دیگر «کنترل انسان» است و  فرهنگ برای جامعه، جهت دهنده و  فکر ساز است به طوری که حرکت یک جامعه، مسیر و مقصد یک جامعه را مشخص می‌کند و به‌خصوص در جامعه ایران اسلامی به سه دلیل فرهنگ نقش حیاتی دارد:

 1_بزرگ‌ترین مزیت نسبی جامعه ما مزیت فرهنگی است، ما وارث یک فرهنگ بالنده، اصیل، بکر و یگانه اسلامی - ایرانی هستیم.

—2_انقلاب اسلامی اصولاً یک انقلاب فرهنگی - با سرشت و آرمان‌های فرهنگی – است، بدیهی است موفقیت این انقلاب به تعمیق پیام و ارزش‌های آن در داخل و گسترش پیام و ارزش‌های آن در جهان بستگی دارد.

—3_به‌موازات فرهنگی شدن جهان، جنگ‌ها نیز ماهیت فرهنگی به خود می‌گیرند، کشور ما به‌ویژه اکنون در معرض نسل جدیدی از جنگ است که پنتاگون آن را جنگ‌های «محور فرهنگ» (جنگ‌هایی که فرهنگ در محور آن‌ها قرار دارد.) Cultura - centric Warefars می‌نامد، اگر هدف جنگ‌های متداول، کشتن افراد از طریق شلیک به قلب آنان است، هدف جنگ‌های محور فرهنگی شلیک به «ذهن» افراد است؛ افرادی که می‌توانند نه‌تنها سرباز، بلکه شهروند یک کشور باشند. گفتنی است که جنگ‌های محور فرهنگی صرفاً باهدف مقابله با ملت‌های به پا خاسته مسلمان طراحی‌شده‌اند. سلاح دشمن در این‌گونه جنگ‌ها، ترجیحاً سلاح فرهنگی است.

—یکی از تعابیری که مقام معظم رهبری (مدظله‌العالی) در این شرایط حساس بیان فرمودند، تعبیر قرارگاه فرهنگی است. قرارگاه یک اصطلاح جنگی است، اصطلاح نظامی است! اما به فرمایش رهبر معظم انقلاب" واقع قضیه این است که کارزار فرهنگی و جنگ فرهنگی است" عباراتی که چندین سال است تحت عناوین: آندلسی کردن، جنگ نرم، تهدید نرم، ناتوی فرهنگی و ... بیان می‌فرمایند.

—از نگاه دیگر عروسک، اسباب‌بازی، لوازم‌التحریر، فیلم، بازی‌های رایانه‌ای، مد و پوشش غربی و مبلمان شهری غربی، تفریحات همه سربازان غربی و بمب‌های تأخیری هستند که وارد نه‌تنها خاک کشور ما بلکه وارد منازل ما و حتی وارد ذهن‌های ما و نسل‌های بعدی ما شده‌اند که به گفته خودشان (آمریکایی) بمب‌های تأخیری که ذهن‌ها را نشانه گرفته از چند سال آینده عمل می‌کند. اگر نارنجک هفت ثانیه زمان نیاز داشت الآن یک عروسک و ... هفت سال زمان نیاز دارد تا منفجر شود.

—اگر این تلفات را می‌دیدیم قطعاً آمریکا و غرب را به‌عنوان رژیم‌های سفاک، نسل‌کش و جنایتکار جنگی محاکمه می‌شدند اما چون ناملموس و تأخیری است، شل شده‌ایم.

—شاید به خاطر همین کوتاهی است که مقام معظم رهبری، در دیدار رئیس و نمایندگان مجلس دهم، فرمودند: در موضوع فرهنگ نوعی ولنگاری و بی اهتمامی در دستگاه‌های فرهنگی به چشم می‌خورد، زیرا در تولید کالای فرهنگی مفید و جلوگیری از تولید کالای فرهنگی مضرّ، کوتاهی‌هایی انجام می‌شود.

ایشان خاطرنشان کردند: برخی مواقع در مقابل تولید یا ورود کالاهای فرهنگی مضر، موضع‌گیری و اقدامی نمی‌شود، زیرا این ترس وجود دارد که متهم به جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات شوند.

رهبر انقلاب اسلامی با اشاره به اقدامات سخت‌گیرانه در اروپا و امریکا برای کنترل اطلاعات گفتند: ما در حالی از اتهام‌های بی‌اساس آن‌ها در خصوص جلوگیری از جریان آزاد اطلاعات هراس داریم که کنترل‌های ما یک‌دهم سخت‌گیری‌های آن‌ها نیست.

باید به این مهم هم اشاره کرد که هر چیزی یک حریم و چهارچوبی دارد که در جامعه تحت عنوان هنجارها، ارزش‌ها، اعتقادات، باورها و نمادها بیان می‌شود. ولنگاری فرهنگی بی‌توجهی به نمادها، ارزش‌ها، هنجارها، اعتقادات، و باروها و در یک کلمه کم‌رنگ شدن یا برداشتن دیوارها و حریم‌هاست. دقیقاً مثل باغی که باغبان باغی اصیل و کهن که بی‌توجه به آفت‌ها و... باشد.

ولنگاری فرهنگی پیامدهایی دارد:

1) ولنگاری یکی از پیامدهایش بی‌غیرتی است. پیامبر گرامی اسلام می‌فرمایند: بدانید که خداوند، حرام را ممنوع کرده و حدود را مشخص ساخته است و کسی غیرتمندتر از خداوند نیست و از غیرت اوست که زشت‌کاری‌ها را حرام فرموده است. در حدیثی دیگر پیامبر اکرم (ص) می‌فرمایند: غیرت را جزء ایمان دانسته است. 2) انحطاط اخلاقی و بحران اخلاقیات 3) سست‌بنیانی خانواده 4) طلاق 5) اعتیاد 6) تبلیغ و ترویج سبک زندگی غربی و تغییر سبک زندگی 7) بی‌بندوباری 8) بی‌توجهی به الگوی ایرانی اسلامی زندگی و جایگزینی الگوهای پوچ غربی 9) بی‌ارادگی 10) وابستگی فکری و فرهنگی 11) بی تعهدی 12) سقوط ارزش‌ها 13) هجمه به ارزش‌ها و هنجارها 14) آلوده شدن محیط‌های ورزشی، فرهنگی و هنری به ناهنجاری‌های دینی و اخلاقی

در این میان نباید از راهکارهای لازم برای حل این معضلات هم‌چشم پوشی کرد به‌طوری‌که حمایت از مراکز تولید و نشر – توجه ویژه به محتوا – بهره‌گیری از نخبگان و اهل فرهنگ- آگاه‌سازی خانواده‌ها – توجه ویژه به جایگاه وعظ و خطابه و منبر – برخورد قاطعانه و فوری با هنجارشکنان و ارزش شکنان – برنامه محور بودن مراکز تولید و نشر و کنترل و نظارت ویژه – پیوست نگاری‌های فرهنگی و اجتماعی – توجه ویژه به بنیان خانواده – آموزش ارزش‌ها به نسل‌های بعدی مخصوصاً کودکان، نوجوانان و جوانان – مشارکت کلیه نهادهای فرهنگی – توجه ویژه به سنگر مسجد، قرآن و نماز – ضابطه‌مند نمودن و کنترل شبکه‌های ماهواره‌ای و اینترنتی- ارتقاء مسؤولیت پذیری به‌ویژه در سطح مجلس و شوراها و ادارات مرتبط – مدیریت فرهنگی (فرآیند احصا نیازها و برنامه‌ریزی و سازمان‌دهی و...)- استانداردسازی و شاخص گذاری در محتواها و نظارت و...) –درمان برخی نابهنجاری‌ها و بی‌توجهی به ارزش‌ها– احیاء مجدد ارزش‌ها – آموزش ارزش‌ها به نسل‌های بعدی مخصوصاً کودکان و نوجوانان و جوانان – مشارکت گیری نهادها و NGO ها – معرفی الگوها و وقایع اصیل (اسلامی، انقلابی، دفاع مقدس) با زبان هنر – تقویت بودجه‌ها – توجه به واحدهای دانش‌بنیان فرهنگی – توجه ویژه به جایگاه والای زن و مادر – ترویج فرهنگ ازدواج آسان – آموزش سبک زندگی ایرانی اسلامی – توجه ویژه به تولیدات فرهنگی به‌خصوص در حوزه سینما و صداوسیما – انتخاب و معرفی چهره‌های ماندگار ارزشی و فرهنگی در حوزه فرهنگی دینی و اسلامی – معرفی الگوی های عینی ارزش‌ها، هنجارها، آداب و سنن اسلامی و فرهنگی اصیل ایرانی اسلامی – پرورش فیلم‌سازان و بازیگران ارزشی و سوق دادن سینما و تلویزیون به تولید آثار فاخر منطبق با سبک زندگی و فرهنگ ایرانی اسلامی – کنترل مسائل ارزشی و فرهنگی در محیط‌های ورزشی و حذف ورزشکاران هنجارشکن ازجمله اقداماتی است که می‌تواند کشور را به جایگاه اصلی خود درزمینه فرهنگ برساند.

مصطفی ملایی

نایب‌رئیس کمیسیون فرهنگی و اجتماعی شورای اسلامی شهر قم