مطبوعات محلی قم با وجود سابقه فراوان، اندک‌اندک در حال از دست دادن جایگاه خود در میان مخاطبان هستند.
به گزارش تابناک قم، مطبوعات محلی به دلیل دارا بودن ویژگی‌هایی خاص از جمله قرابت جغرافیایی، قرابت فرهنگی و اولویت دادن به مسائل محلی نسبت به مسائل ملی بر اساس اصول و نظریه‌های کلاسیک ارتباطات جایگاه ویژه‌ای نزد مردم هر منطقه دارند، اما دلایل متعددی موجب شده است که این جایگاه اکنون بسیار متزلزل شود و به ویژه در قم نشریات محلی نتوانند مخاطب مناسبی برای خود بیایند و حتی مخاطبان سنتی خود را نیز از دست بدهند.
زمانی با وجود آن که نشریات خبری محلی قم به صورت هفتگی و حتی دو هفته یک بار منتشر می‌شدند، اقبال نسبت به آنها فراوان بود، این امر از تعداد مشترکان و همچنین تاثیرگذاری مطالب منتشرشده در این نشریات قابل فهم بود، اما امروز با وجود آن که نوبت انتشار سه نشریه در قم به نوبت روزانه رسیده است و نشریات متعدد دیگری به صورت هفتگی منتشر می‌شوند و تعدادی روزنامه سراسری نیز هر روز یا هر هفته ویژه‌نامه‌ای برای استان قم دارند، اقبال نسبت به مطبوعات محلی و تاثیرگذاری آنها به شدت کاهش یافته است.
دکتر داود نعمتی انارکی مدرس ارتباطات بخشی از عدم اقبال نسبت به نشریات محلی را هم‌ریشه با کاهش استقبال از مطبوعات به صورت کلی می‌داند و می‌گوید: امروزه مصرف رسانه‌ای مردم تغییر رویکرد داده است و اگر در گذشته گرایش مردم به منظور کسب اطلاع به سمت مطبوعات بود و مردم اخبار خود را از مطبوعات دریافت می‌کردند، امروز مکانیزم دریافت اطلاعات گسترده‌تر شده است و رسانه‌های متنوعی در اختیار مردم است.
وی می‌افزاید: با استفاده از این رسانه‌های جدید مردم می‌توانند سریعا در جریان اخبار قرار بگیرند.
عباس منجمی خبرنگار باسابقه قم معتقد است: امروزه مخاطب مطلب را به صورت آنلاین از کانال‌های اینترنتی دریافت می‌کند، بنابراین مطبوعات باید تکمیل‌کننده مطالبی باشند که مردم از سایر کانال‌ها دریافت می‌کنند و نقاط ناشناخته را موشکافی کنند.
مسائل مالی نشریات محلی نیز تیغ دولبه‌ای است که برخی معتقدند دولت باید برای حل آن اهتمام بورزد و برخی می‌گویند تکیه بیش از اندازه مطبوعات محلی به کمک‌های دولتی جایگاه مطالبه‌گرانه مطبوعات محلی را دچار تزلزل می‌کند.
انارکی مدرس ارتباطات می‌گوید: در جامعه ما مطبوعات به ویژه در مراکز استان‌ها به حمایت‌های دولتی وابسته شده‌اند که اگر این کمک‌ها قطع شود نتوانند به حیات خود ادامه دهند. این وضعیت مناسبی نیست و اگر وابستگی مطبوعات به کمک‌های دولتی زیاد شود به نقش مطالبه‌گری مطبوعات آسیب وارد خواهد آمد.
وی ادامه می‌دهد: اگر مطبوعات به گونه‌ای حرفه‌ای عمل کنند مخاطب هزینه انتشار آنها را بپردازد و نیازمند کمک‌های دولتی نباشند دغدغه وابستگی فکری و اجتماعی آنها از میان خواهد رفت.
رسول خادم مدیر خانه مطبوعات استان قم می‌گوید: حمایت چندانی از مطبوعات وجود ندارد و با وجود آن‌که بر اساس یکی از مصوبات سال 91 هیأت دولت ادارات دولتی مکلف به پرداخت هزینه‌های مطبوعاتی بر اساس نرخ مصوب هستند، این کار انجام نمی‌شود.
وی با بیان اینکه عدم حمایت مالی از نشریات موجب می‌شود نشریات نتوانند به خوبی به فعالیت بپردازند، می‌افزاید: نشریه‌ای که استقلال مالی ندارد نمی‌تواند به خوبی تکلیف خود را ادا کند.
حسین محمدرضایی خبرنگار روزنامه قدس مشکل اصلی هر نشریه محلی را مسائل مالی آن می‌داند و می‌گوید: رگ حیات هر نشریه اقتصاد آن است و با توجه به ضعف بخش خصوصی بار اصلی آگهی‌ها در استان‌ها بر دوش دستگاه‌های دولتی قرار دارد.
وی با اشاره به تاخیرهای مکرر در اعلام نرخ‌های آگهی دولتی، می‌افزاید: این تاخیرها در حالی رخ می‌دهد که قیمت کاغذ، حقوق کارکنان، اجاره‌بها و ... دائما افزایش می‌یابد.
اما نباید از یاد برد که کمک‌های دولتی به مطبوعات محلی به شدت با نگاه نقادانه مطبوعات و نقدپذیری مسئولان محلی در ارتباط است، چه آن‌که هر میزان انتقاد از مسؤولان نقدگریز کاهش یابد کمک به مطبوعات تسهیل می‌شود و طبیعتا در این میان مطبوعاتی کمک بیشتری می‌گیرند که کمتر انتقاد کنند و بیشتر مجیزگو باشند.
محمدرضایی عضو می‌گوید: بعضی مدیران مایلند مطبوعات صرفا مجیزگوی آنان باشند.
سیدعلی پورطباطبایی از فعالان رسانه‌ای قم هم می‌گوید: اگر مطبوعات محلی به تحلیل مسائل بپردازند مخاطبان آنها افزایش می‌یابد.
وی می‌افزاید: در هنگام انتقاد نخستین کار مسؤولان این است که آگهی مطبوعات را قطع کنند.
ارتقای توان کیفی و پرداختن به رسالت مطبوعات که همان دغدغه‌های عینی مردم است، موضوع دیگری است که مطبوعات محلی استان قم از آن غافل شده‌اند.
سیدجواد اشرفی سرپرست خبرگزاری فارس در استان قم می‌گوید: به نظر می‌رسد بسیاری از مطبوعات محلی و رسانه‌ها با مردم غریبه هستند و با مردم ارتباط مستقیم ندارند، این امر را می‌توان از تیترهای مطبوعات که تاثیری بر مردم ندارد و از آنها نیز تاثیری نمی‌پذیرد دریافت.
محمدرضایی با بیان اینکه مطبوعات محلی باید در موضوعات محلی جریان‌ساز باشند، می‌گوید: امروز آنچه مطبوعات را با اقبال مواجه می‌کند تشخیص درست نیاز مردم است تا مطبوعات وظیفه خود را به درستی انجام دهند.
وی اضافه می‌کند: رسانه‌های قم نیازسنجی و ارتباط درست، منطقی و مستدل ندارند که اگر این کار را انجام دهند به حاشیه نمی‌روند.
خبرنگار روزنامه قدس در قم با بیان اینکه سیاست‌زدگی جای رسیدگی به نیاز مردم را گرفته است، اضافه می‌کند: نشریات سخنگوی احزاب و جریان‌ها شده‌اند و به فکر حقوق مردم نیستند. وقتی نیاز مردم فراموش شود مطلبی که در مطبوعات منتشر می‌شود سخن جریان‌های خاص است و مطالبات مردم فراموش می‌شود.
انارکی معتقد است: روزنامه‌ها و نشریات محلی از وجه تحلیل بالایی برخوردار نیستند، علت این امر ممکن توان اندک نویسندگان باشد که قدرت بالای تحلیل ندارند و یا ممکن است شناخت ناکافی نسبت به لزوم نگارش گزارش‌های تحلیلی باشد. این مسئله در کنار رشد شبکه‌های اینترنتی منجر به آن شده است که احساس نیاز مردم نسبت به نشریات محلی کم شود.
وی می‌گوید: نشریات به شدت سیاست‌زده شده‌اند و این امر دل‌زدگی مردم را نسبت به این رسانه‌ها فراهم کرده است. شاید گروه خاصی خواننده چنین مطالبی باشند اما اکثر مردم نسبت به آن اقبال ندارند.
وی می‌افزاید: مطبوعات برای آن‌که مخاطب خود را حفظ کنند به برخی مسائل توجه کنند از جمله آن که به کارکرد خود نگاهی حرفه‌ای داشته باشند.
انارکی ادامه می‌دهد: مطالبی که مطبوعات به رشته تحریر درمی‌آورند باید باورپذیر باشد و مردم مطالبه‌گری خود را در آنها ببینند.
او معتقد است رسانه نقش یک وسیله واسط را ایفا می‌کند که وظیفه دارد سیاست‌های کلان را تحلیل کند و به شکل مطلوب به بدنه جامعه منعکس کند و از سوی دیگر نگاه مردم را به حاکمان انعکاس دهد. اگر رسانه‌ای این نقش را به خوبی ایفا کند مخاطبان اقبال بیشتری نسبت به آن خواهند داشت.
اما نباید از یاد برد که وجود کادری حرفه‌ای در مطبوعات نیازمند سرمایه‌گذاری و آموزش است و این خود تشکیلات صنفی منسجمی را می‌طلبد که به وظایف صنفی روزنامه‌نگاران از حقوق مادی یا مسائل آموزشی و رفاهی بپردازد، اما خانه مطبوعات استان قم به عنوان نهاد پیگیر مسائل صنفی خبرنگاران استان قم نیز وضعیت مطلوبی ندارد به گونه‌ای که یک سال و نیم از موعد برگزاری انتخابات آن می‌گذرد، اما همچنان اداره‌کل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان قم عجله‌ای برای برگزاری انتخابات آن و آغاز دوره جدید فعالیتش ندارد.
محمدرضایی می‌گوید: اگر میان صنف مطبوعات انسجام وجود داشته باشد تمام کسانی که باید در برابر خبرنگاران و مردم پاسخگو باشند پاسخگو خواهند بود.
خادم مدیر خانه مطبوعات استان قم نیز که زمان مدیریتش در این خانه به‌سر آمده و در انتظار برگزاری انتخابات دوره جدید خانه مطبوعات است می‌گوید: در چند سال اخیر با تغییر مدیریتی در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی سیاست‌ها در زمینه حمایت از خبرنگاران نیز عوض شده است اما در عمل چیزی عاید خبرنگاران استان قم نشده است.
در کنار تمام این مسائل نباید از یاد برد فضای استان قم متاثر از مسائلی که در آن رخ می‌دهد، آکنده از موضوعات سیاسی است که در برخی موارد بر کل کشور تاثیر می‌گذارد اما مردم قم انتظار دارند موضوعات سیاسی مسائل اساسی شهر و استان قم را در مطبوعات به حاشیه نبرد.
منبع: فارس
