به گزارش تابناک قم، فضای سبز شهری به عنوان ریههای تنفسی شهر یکی از مهمترین منبع تولید اکسیژن و جذب دی اکسید کربن محسوب میشود و علاوه بر نقش کلیدی که در گسترش محیط زیست و بهبود وضع زیستی شهروندان دارد میتواند نقش مهم و بسیار اثرگذاری در جلوگیری از گسترش بی رویه شهرها به خصوص در کلان شهرها که با مشکلات آلودگی هوا دسته و پنجه نرم میکنند داشته باشد.
امروزه استفاده از فضای سبز به عنوان یکی از ابزارها برای تأمین آرامش مردم در شلوغیهای حاصل از کار شبانه روزی محسوب میشود و تأثیر بسیار زیادی بر نشاط و حفظ روحیه شهروندان دارد.
در بیان اهمیت فضای سبز همین بس که قرآن کریم در بسیاری از آیاتش اشاره ای مستقیم و غیر مستقیم به حفظ محیط زیست داشته است و بر لزوم حفظ آن تاکید کرده است، آیه هشت سوره رعد، آیه شش سوره هود، آیه سوم سوره فرقان و آیات 16 تا 22 سوره حجر که بر لزوم آباد کردن زمین و توجه به حفظ و پاسداری و نگهداری از نعمات الهی تاکید دارد تصدیقی بر این مدعا است.
«تحفظوا من الارض، فانها امکم» این فرمایش گرانقدر پیامبر اسلام که بر حفظ حرمت زمین و حفاظت از آن تاکید دارد نیز نشان میدهد دین اسلام توجه به محیط زیست و حفظ آن را به عنوان یکی همواره مورد توجه داشته و بر آن تاکید کرده است.
توسعه فضای سبز شهری، مسئولیتی بر دوش شهرداری
تاکید برحفظ و توسعه فضای سبز درمواد قانونی هم به وفور یافت میشود، امری که توجه به محیط زیست و فضای سبز شهری را در قالب قانون الزام آور ساخته است که در این میان کفه وظایف شهرداریها سنگینتر است، بند یک ماده 55 قانون شهرداریها احداث و حفاظت از فضای سبز را بر عهده شهرداریها گذاشته است و ماده 172 و 147 برنامه پنجم توسعه وزارت جهاد کشاورزی را مکلف کرده است که پارکهای جنگلی حریم شهرها را بدون تشریفات قانونی و بدون حق مالکیت به شهرداریها واگذار کند، قانون حفظ و گسترش فضای سبز در شهرها و قانون ضمن شهری مصوب 1366 همه به فضای سبز و لزوم گسترش آنها و توجه شهرداریها به این امر دارد.
در استان قم اما وضع فرق میکند، بی شک برای هر شهروند قمی روزهایی از سال این سؤال به وجود آمده است که تعطیلات خود را چگونه بگذرانند و انتخاب محلی که بتوانند بعد از یک هفته کاری در آن تجدید قوا کنند به یکی از سؤالهای اصلی ذهن مردم قم تبدیل شده است که در این میان برخی عطای تفریح را به لقایش میبخشند و برخی مجبور میشوند راه دور روستاهای اطراف قم را در پیش بگیرند تا بتوانند چند ساعتی را در کنار خانواده تجدید قوا کنند و برخی هم مجبور میشوند بوستانهای همیشه شلوغ شهر را برای روزهای تعطیل خود انتخاب کنند.
حالا اما با آمدن شهردار جدیدش زمزمه هایی از توسعه فضای سبز استان و تقویت منظر شهری به گوش میرسد و مرتضی سقائیان نژاد در اولین مصاحبههای خود پس از تصدی عنوان شهردار قم یکی از مهمترین برنامههای خود را در کنار اتمام پژوه های عمرانی نیمه تمام، توسعه فضای سبز دانسته است و وعده توسعه فضای سبز را در یک برنامه زمانی بیست ماهه داد.
وی در ابتدای تصدی عنوان شهرداری قم بر لزوم بهرهگیری از همه ظرفیتها در عمران و آبادانی شهر قم تاکید کرد و گفت: اولویت شهرداری قم اجرای پروژههای نیمهتمام و توسعه فضای سبز است.
شهردار قم با اشاره به مشکلات عدیده برخی محلات قدیمی و پرتردد شهر قم از جمله محله آذر و چهارمردان، فضای سبز و مراکز فرهنگی این مناطق را بسیار فقیر دانسته و در این زمینه از برنامههای ویژه شهرداری برای توسعه فضای سبز قم خبرداده بود.
وقتی نفس شهر تنگ می شود
قم بخاطر وضعیت اقلیمی خاص خود و با توجه به این که در طول چند سال اخیر به دلیل بحران خشکسالی و برداشت بی رویه آب، ذخیره آبهای زیرزمینی خود را از دست داده است، باعث شده است که فرسایش خاک افزایش یافته و حرکت ریزگرد ها ریههای شهررا هدف بگیرد، خفگی شهر وقتی شدت مییابد که سرانه فضای سبز استان قم در حدی نیست که تأثیر ناگوار این ریزگردها را خنثی یا حد اقل جلوی آسیبهای آن را بگیرد.
احمد امیرآبادی نماینده مردم قم در مجلس شورای اسلامی در این رابطه با اشاره به وضعیت حاد ریزگرد ها در استان قم، اظهارداشت: در قسمت شمال شرق شهر بین جمکران و قم زمینی به وسعت ۲۰۰ تا ۳۰۰ هکتار وجود دارد که باید به فضای سبز تبدیل شود و نباید به هیچ وجه اجازه داده شود که باغات قم تفکیک شده و از بین برود.
وی با اشاره به اینکه اگر کاری در زمینه توسعه فضای سبز استان قم صورت نگیرد وضعیت ریزگرد ها وخیمتر خواهد شد، افزود: توسعه فضای سبز در استان قم یکی از مهمترین وظایف شهرداری است، چرا که اگر چنین اقدامی انجام نگیرد، سکونت در قم در ۱۰ سال آینده دشوار خواهد شد.
سهم هر قمی از فضای سبز
سرانه فضای سبز استاندارد، به خصوصیات آب و هوایی و اقلیمی هر شهر بستگی دارد. بر این مبنا باید گفت که فضای سبز شهری در استان قم طبیعتاً با شهری در شمال کشور متفاوت خواهد بود به این جهت باید سرانه استاندارد هر شهر و استانی مورد توجه مسئولان شهری آن قرار گیرد.
بر اساس مطالعات و بررسیها وزارت راه و شهرسازی سرانه متعارف و قابل قبول شهری در شهرهای ایران بین 7 تا 12 متر مربع برای هر نفر است، ابراهیم ملکی معاون شهری و شوراهای استانداری قم ضمن بیان این مطلب افزود: سرانه متعارف فضای سبز برای هر نفر ازسوی محیط زیست سازمان ملل متحد 20 تا 25 متر مربع تعیین شده است، با این وجود در شهرهای مختلف کشور این رقم اختلافات فاحشی دارد.
در این میان اما سرانه فضای سبز استان قم آمار راضی کنندهای ندارد، شهر قم 17 و 19 دهم مترمربع سرانه فضای سبزی شهری استان قم است که تنها بوستانهای شهری را شامل نمیشود و علاوه بر آن پارکهای جنگلی، بستر رودخانه، لچک ها و میادین و خیابانهای تحت تملک شهرداری را هم شامل میشود.
به گفته ملکی هزار و 820 هکتار میزان فضای استان قم است که 400 هکتار آن مختص به شهر قم و فضای سبز شهری است، وی همچنین در ارتباط با پراکندگی فضای سبز در استان قم، تاکید کرد: کاربری فضای سبز در هشت منطقه شهری قم به گونهای است که برای مثال در منطقه هفت کمترین میزان فضای سبز وجود دارد و منطقه دو نیز بیشترین فضای سبز را به خود اختصاص داده است.
اما آنچه در این بین هنوز امید را برای توسعه فضای سبز استان قم و بهبود وضعیت احتمالی زنده میکند سیر صعودی آمار فضای سبز استان قم در سه سال گذشته بوده است، به گونهای که مساحت فضای سبز استان قم از سال 91 که 15 و 37 دهم بوده است به 17 و 19 دهم مترمربع سرانه فضای سبز کل رسیده است.
این سیر صعودی با شیبی ملایمتر در سرانه فضای سبز تجهیز شده قم هم مشاهده میشود، به طوری که آمار سرانه فضای سبز تجهیز شده از 1 و 85 دهم به 2 و 28 دهم مترمربع در سال 93 رسیده است.
حالا باید دید با توجه به تاکید شهردار قم بر توسعه فضای سبز و بهبود منظر و از سوی دیگر با توجه به ابلاغ دستور العمل 16 موردی برای ارتقا فضای سبز به مناطق هشتگانه شهرداری قم و از همه مهمتر با توجه به بحران رو به رشد فرسایش خاک و حرکت ریزگرد، اقدام عملی و کارسازی در جهت توسعه فضای سبز استان انجام خواهد شد یا اینکه باید روز به روزبیشتر شاهد فرسایش خاک و تنگی نفس شهر بود!!